Je hoeft het niet te voelen om het te wéten, maar intuïtie is wel een taal

Subthema: Gezondheid & Welzijn (Subthema: Psychologie)

Lengte: ca. 1800 woorden

Kernvraag: Als ik het niet voel, is het dan niet waar?

Stelling: Niet elke waarheid moet gevoeld worden om echt te zijn.

Disclaimer, of beter gezegd: een vraag Deze tekst pretendeert geen waarheid. Ze is een zoektocht, geschreven vanuit mijn eigen worstelingen met intuïtie, loyaliteit en het ongemak van zwijgen. Een persoonlijke worsteling. Misschien herken je jezelf. Misschien roept het weerstand op. Beide is waardevol. Deze reflectie is géén aanval op het voelen. Het is een uitnodiging om dieper te kijken naar wat we intuïtie noemen, en wie daar tussenkomt. Niet om gevoel af te wijzen, maar om ruimte te maken voor weten zonder drama. Voor stilte als kracht. Voor ongemak als richting.

Niets in deze blog is absoluut. Elk inzicht is gegroeid uit eigen ervaring, gesprekken en confrontaties. Zie het als een aanzet tot denken, geen moreel oordeel. En wees je ervan bewust: dit is een tekst, geen theoriereeks. Wil je de filosofische fundamenten dieper verkennen? Dan nodig ik je uit voor een dieper gesprek in onze community. Misschien begint daar wel jouw eigen DENKSCHIERIGHEID.

Paradox

Als ik het niet voel, is het dan niet waar?

Een persoonlijk-filosofische reflectie over intuïtie, stilte en zelfverraad.

Ik heb het ook gedaan.

Gevoeld dat iets níét klopte en toch gezwegen. Mijn adem ingehouden tijdens een vergadering, niet omdat ik het eens was, maar omdat ik wist: als ik nu spreek, verlies ik meer dan ik win. Het politieke spel is soms slikken. Soms strategisch, soms laf. Het verschil voel ik altijd in mijn ribbenkast.

Ik lieg zelden tegen anderen, maar ik betrap mezelf erop dat ik wel lieg tegen mezelf, bewust of onbewust. Kleine onwaarheden, goed verpakt: “Laat maar.” “Nu even niet.” “Het is niet de plek.” En soms klopt dat. Maar soms is het pure zelfbescherming vermomd als volwassenheid. Als je goed oplet zie je het om je heen ook regelmatig bij anderen gebeuren, iedereen heeft ermee te maken. Misschien herken je jezelf er ook in?

Ik zeg altijd dat ik trouw aan mijn waarden blijf en dat probeer ik ook zoveel mogelijk te doen, dat is mijn houvast. Maar ik geef niet altijd volledig beeld. Niet omdat ik niet durf, maar omdat ik geleerd heb dat autoriteit vaak geen veiligheid biedt. Zeker niet als ze verkeerd gebruikt wordt. Subjectief? Hoogstwaarschijnlijk. Tragisch? Misschien. Maar dit is geen nieuw gegeven zoals al veel filosofen hebben beschreven. Wat ik wel weet is dat mijn lichaam stil wordt. Dan zegt mijn intuïtie: zwijg nog even, observeer. Maar nadien stel ik mezelf altijd één vraag: kan ik mezelf nog aankijken in de spiegel?

Als het antwoord 'nee' is, weet ik dat ik mezelf verlaten heb...

Filosofische basis

De invloed van dierbaren op je innerlijk kompas

Wat het moeilijker maakt, is niet alleen je eigen twijfel maar de stem van anderen. De mensen die dichtbij staan, met goede bedoelingen, zachte raad of subtiele verwachtingen. Hun zorgen kunnen als liefde voelen, maar als je niet oplet, herschrijf je jouw waarheid in hun taal.

Ik herinner me een moment waarop ik een scherpe grens wilde stellen in een projectmatige samenwerking op mijn werk. De regie lag bij mij, maar het mandaat was beperkt. Niet door onwil van de organisatie, maar door de complexiteit van structuren en financieringsregels. Laat ik dat expliciet maken: dit gaat niet over een falend systeem, want de organisatie deed wat ze kon, dit ging over mij. Over mijn innerlijke conflict, mijn eigen afwegingen.

Ik voelde: dit is niet gezond. Maar toen kwam de stem van iemand die ik vertrouw: “Wees diplomatiek. Geef het nog een kans. Je wilt toch niet moeilijk doen? Het siert ons niet om het project terug te geven.” Ons niet. Ons.

En ik ging akkoord. Niet omdat ik het vond kloppen, maar omdat ik de werkrelatie belangrijker vond. Omdat ik bang was als ‘moeilijk of radicaal’ gezien te worden. Omdat ik niet wilde teleurstellen. Maar ook omdat ik de rust wilde bewaren. De prijs was hoog: wekenlang onrust in mijn systeem. En uiteindelijk alsnog de keuze maken, maar dan met schade.

Nu ging dit over werk. Maar wat als het privé is? Wat als het gaat om een vriend(in), je kind, je geliefde? Daar waar liefde, loyaliteit en kwetsbaarheid samenkomen, is het risico nog groter dat je jezelf verlaat om harmonie te bewaren. Oei!

Intuïtie wordt vaak geromantiseerd. Als innerlijke stem. Als heilige graal. Maar wat als het ook een vorm van herinnering is? Een echo van eerdere waarheden? Filosofen als Hannah Arendt wijzen erop dat waarheid geen privébezit is, maar een ruimte tussen mensen. Arendt stelt: "Waarheid heeft macht nodig om gehoord te worden, maar verliest aan kracht zodra ze zichzelf oplegt." Want relaties zijn geen vacuüms: ze zijn geladen, intiem, verstrengeld. En dus is waarheid nooit neutraal.

De mening van dierbaren mag meewegen. Maar niet zwaarder wegen dan jouw kern. Want als je te lang hun waarheid volgt, wordt hun stem een echo in je eigen binnenwereld. Je blijft jezelf geruststellen dat het wel meevalt tot je het zelf gelooft. Maar wat je onderdrukt, gaat niet weg. Het verplaatst zich.

We noemen het compromis of in goed overleg besloten, maar het is soms verraad. Want waarheid is relationeel. En intuïtie, hoe intiem ook, is niet vrij van invloeden. Van angst. Van loyaliteit. Van oude patronen.

Relationele waarheid

Over nabijheid, verplichting en verlies

Ik herinner me hoe ik maandenlang worstelde met iets wezenlijks in een vriendschap. Niet omdat er ruzie was, maar omdat onze waarden langzaam uit elkaar leken te drijven. Geen breuk, geen conflict, eerder een stille verschuiving. Toen ze me om advies vroeg over een besluit waar ik innerlijk niet achter stond, gaf ik haar een halve waarheid. Puur uit angst. Het was een van mijn eerste hechte vriendschappen, in een fase waarin nabijheid voor mij schaars was. Haar verliezen leek onverdraaglijk.

Ik was toen nog sociaal onhandig, bang om iets kostbaars te verspelen. Ik dacht en doorleefde: misschien is voorzichtigheid ook een vorm van liefde. Maar toen ik haar later alsnog de volle waarheid vertelde, was het te laat. Ze zei: “Ik had liever meteen geweten waar je stond. En ze had compleet gelijk. Ik begreep haar volledig, ik had precies zo gereageerd.

Ik had haar kracht onderschat. Omdat ik haar wilde beschermen tegen wat ik zelf moeilijk vond om te dragen. Projectie van eigen sociale onzekerheid. Daarmee had ik niet alleen haar tekortgedaan, maar ook mezelf verlaten. Zachte heelmeesters, maken stinkende wonden, zo ook in een vriendschap. Nog steeds schaam ik me een beetje als ik eraan terugdenk, het was een waardevolle les. Het is geen “les voor beginners of voor mensen met weinig ervaring”, want het komt voor bij alle leeftijden in alle lagen van de maatschappij. Meerdere filosofen zijn gefascineerd door dit fenomeen wat iedereen kan overkomen. En overkomt.

Martin Buber noemde de échte ontmoeting een ‘Ich-Du’-relatie: waarin de ander geen functie vervult, maar werkelijk verschijnt als wezen. De meeste relaties blijven steken in ‘Ich-Es’: sociaal, strategisch, rolgebonden. Waarheid spreken in intieme banden is daarom zo moeilijk, je riskeert veel. Maar het verzwijgen riskeert nog meer. Die les heb ik aan den lijve ondervonden.

Emmanuel Levinas schreef: “De ander is niet jouw project. De ander is jouw verplichting.” Waarheid delen is dus geen luxe van zelfexpressie, maar een ethische daad. Een getuigenis van trouw, aan jezelf én aan de ander.

Misschien is dat de kern: intuïtie zonder spreken blijft leeg. En waarheid zonder risico? Die wordt al snel een leugen.

Kanteling

Het nieuwe dogma van ‘voelen’

We leven in een tijd waarin voelen de maat der dingen is geworden. “Voel je het?” is de nieuwe waarheidstoets. Geen kippenvel of opwinding? Dan is het niet écht. Geen traan? Dan klopt het niet.

Coaches en spirituele influencers promoten deze cultus van emotie als waarheid. En begrijp me goed, ik heb mijn lichaam en geest leren terugvinden, na jaren van ratio-overdrive. Maar ik vertrouw de tirannie van gevoel niet altijd.

Intuïtie is geen spektakel

Soms weet je het gewoon. Niet door kippenvel, maar door een zin die blijft hangen. Jean-Luc Nancy schreef: "Betekenis ontstaat in de ontmoeting, niet in het gevoel zelf." Kierkegaard noemde geloof een sprong in het absurde: juist door het ontbreken van zekerheid.

Intuïtie is dus niet de schok. Het is de kalme ontmoeting tussen weten en zijn. Misschien is stilte wel het vaakst de meest radicale taal. Stilte die geen passiviteit is, maar geladen aanwezigheid. Intuïtie hoeft geen drama te zijn. Geen scène. Het is veelal saai. Ongemakkelijk. Onaantoonbaar.

Filosofische weerleggingen

Het gevoelsdogma

1.     Simone de Beauvoir: “Men wordt niet als vrouw geboren, men wordt tot vrouw gemaakt.” 

Ook intuïtie is deels aangeleerd. ➤ Niet alles wat je voelt, komt van jou.

2.     Michel Foucault: "Waarheid wordt gemaakt door macht."

Ook het intuïtie-ideaal is een discours. ➤ De stilte van weten is niet minder waar dan emotionele expressie.

3.     Nietzsche: “Wie met monsters vecht…”

Pas op dat intuïtie niet het nieuwe dogma wordt. ➤ Bevrijding ligt in de dialoog tussen hoofd en buik.

4.     Spinoza: “Vrijheid is begrijpen.”

Autonomie is inzicht, niet impuls. ➤ Begrijp je emotie, doorgrond je impuls.

Kritische eindanalyse

Wat zien we over het hoofd?

Voor wie is deze tekst confronterend?

Voor wie zich heeft geïdentificeerd met 'intuïtief zijn'. Voor wie zijn voelen is gaan verwarren met weten.

Wat blijft er ongezegd? 

Dat we allemaal twijfelen. Dat intuïtie niet zuiver is. En dat is precies de reden waarom ik deze tekst schreef: om de nuance te hervinden tussen voelen en weten, tussen trouw en tactiek.

Beantwoord de DENKSCHIERIG vragen

DENKSCHIERIG handelen voor denkers die voelen willen:

1. Onderzoek je stilte: Is het vermijding of vrede?

2. Herken sociaal aangeleerde intuïtie: Wat heb jij geleerd als ‘voelen’?

3. Breng hoofd en lichaam in gesprek: Schrijf een innerlijke dialoog.

4. Gebruik vertraging als kracht: Wat blijft er over na een week?

5. Kies kalm: Volg een keuze zonder drama, kijk wat ze brengt.

6. Wees loyaal aan je ‘ja’: Ook als het later onhandig blijkt.

Laat deze vragen even hangen:

• Als ik het niet voel, maar wel weet, ben ik dan minder waarachtig?

• Of begint daar juist mijn trouw aan het ongehoorde?

• Wat als mijn zwijgen geen zwakte is, maar een tussenruimte?

• Wanneer was mijn weten stiller dan mijn gevoel en wat deed je toen?

• Wie moet jij worden om het zwijgen te durven doorbreken?

(Vergeet niet dat intuïtie niet spreekt met woorden, maar met keuzes)

En durf je dan nog te zeggen: dit klopt, zelfs als ik het niet voel?